Độ Rượu Là Gì? Cách Tính Độ Rượu? Máy Đo Độ Rượu Thông Dụng Hiện Nay

I. Độ rượu là gì?

Có nhiều định nghĩa về độ rượu:

Độ rượu hay độ cồn là hàm lượng etanol nguyên chất có trong 100 ml dung dịch rượu ở nhiệt độ tiêu chuẩn (20oC) và được tính bằng (%) thể tích. Độ cồn thường có trong bia, rượu, hay nhiều loại nước trái cây khác.

Độ rượu là số ml rượu nguyên chất trong 100 ml hỗn hợp rượu với nước hay nó chính là nồng độ tương đối của cồn trong dung dịch. Ngoài ra, còn có một  khái niệm khác cho độ rượu. Đó chính là tỷ lệ phần trăm của cồn so với dung môi, tính cho lít – thể tích chứ không phải khối lượng.

Trong sản xuất rượu, ý nghĩa của độ rượu quyết định đến độ an toàn của sản phẩm, người ta yêu cầu về độ rượu như sau:
- Rượu an toàn được phép cung cấp ra thị trường với 1 lít rượu gạo 40 độ nhà sản xuất sẽ pha thêm 50 - 400 ml để có thể thu được độ cồn từ 28 - 40 độ.
- Với những loại rượu có tỷ lệ ABV > 50 độ, thường người ta sẽ chôn rượu dưới đất ít nhất 1 năm để rượu bớt nồng và mùi vị ngon và mát hơn.

II. Công thức tính độ rượu

Với công thức độ rượu trên thì:
- Đr là Độ rượu
- Vr là Thể tích rượu
- Vhh Là thể tích hỗn hợp của rượu và nước.

Ví dụ:
Trong 100 ml hỗn hợp, có 75 ml nước, thì sẽ có 35ml rượu tương đối.
Hoặc trong 100ml hỗn hợp có 60ml rượu thì sẽ có 40ml nước tương ứng.

Bài tập vận dụng:

Bài 1: Hòa tan m gam rượu etylic (D = 0,8 g/ml) vào 216 ml nước (D = 1 g/ml) tạo thành dung dịch A. Cho A tác dụng với Na dư thu được 170,24 l khí H2 ở đktc. Vậy dung dịch A có độ rượu bằng bao nhiêu?

Giải

Na + C2H5OH → C2H5ONa + 1/2H2 (1)

Na + H2O → NaOH + 1/2H2 (2)

Ta có nH2O = 216/18 = 12 mol => nH2 (2) = 6 mol

nH2 = 170,24/22,4 = 7,6 mol => nH2 (1) = 1,6 mol.

⇒ nC2H5OH = 3,2 mol

⇒ mC2H5OH = 3,2.46 = 147,2 gam

⇒ VC2H5OH = m/D = 147,2/0,8 = 184 ml

⇒ Vhh = 184 + 216 = 400 ml

⇒ DA = 184.100/400 = 46 độ

Bài 2: Lên men 1 l rượu etylic 23 độ thu được giấm ăn. Hiệu suất của quá trình lên men là 100% và khối lượng riêng của rượu etylic là 0,8 g/ml. Tính khối lượng axit axetic trong giấm ăn?

Giải

Vr = Độ rượu.Vhh = 0,23.1000 = 230 ml

⇒ mr = Vr.D = 230.0,8 = 184 gam

Phương trình phản ứng xảy ra:

C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O

⇒ maxit axetic  = 184.60/46 = 240 g.

Bài tập 3:

Đốt cháy hoàn toàn 9,2 gam C₂H₅OH

a, Tính thể tích khí CO₂ (đktc)

b, Tính thể tích không khí (đktc) cần dùng cho phản ứng trên, biết oxi chiếm 20% thể tích của không khí.

- Lời giải:

nC₂H₅OH = 9,2 * 46 = 0,2 (mol)

Phương trình phản ứng:

C₂H₅OH +3 O₂ ====> 2 CO₂ + 3 H₂O

            0.2           0.6              0.4                    (mol)

a, Thể tích CO₂ tạo ra theo phản ứng là:

V_CO2 = 0,4 x 22,4 = 8,96 lít

b, Thể tích khí oxi cần dùng là:

V_O2 = 0,6 x 22,4 = 13,44 lít

=> Thể tích không khí cần dùng được tính:

V _kk = (13,44 x 100)/ 20 = 67,2 lít

III. Dụng cụ đo độ rượu chuẩn xác nhất

1. Cồn kế đo độ rượu

Cồn kế hay rượu kế, tửu kế là dụng cụ đo độ rượu được sử dụng từ rất lâu đời. Chúng hoạt động dựa trên nguyên lý tỷ trọng của nước càng cao thì độ cồn trong dung dịch càng thấp. Độ chìm của cồn kế trong dung dịch sẽ cho người sử dụng biết được nồng độ cồn của dung dịch đó.

♦ Cấu tạo của cồn kế bao gồm:

+ Phần bầu chân không: Giữ cho cồn kế nổi trong nước.

+ Phía trên của bầu là vạch chia độ: Cho phép người sử dụng biết được chính xác độ rượu của dung dịch là bao nhiêu.

+ Phía dưới đáy của bầu là các hạt chì: Giữ cho bầu có độ chìm trong dung dịch. Các loại cồn kế phổ biến hiện nay có vạch chia độ từ 0 – 100 độ, hay còn được gọi là cồn kế bách phân. Ngoài ra còn có các loại 0 – 50, 50-100, 0-60, 50-100, 70-100,….

♦ Cách sử dụng cồn kế đo độ rượu: Thả cồn kế vào trong rượu và căn cứ vào độ chìm của cồn kế trong dung dịch mà đọc chỉ số trên vạch chia. Chỉ số độ rượu sẽ đạt kết quả chính xác nhất khi ở nhiệt độ từ 18 – 20 độ C, còn ở ngoài khoảng đó, độ rượu không đảm bảo sự chính xác tuyệt đối nữa.

2. Máy đo nồng độ cồn

Máy đo nồng độ cồn còn có tên gọi khác là thiết bị đo nồng độ cồn hay dụng cụ đo nồng độ cồn chuyên dùng với mục đích đo nồng độ cồn trong rượu, bia như: rượu trái cây, rượu gạo,rượu vang,...Ngoài ra máy còn có tác dụng rất quan trọng nữa là giúp mấy chú cảnh sát giao thông kiểm tra nồng độ cồn trong hơi thở của người điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông, hạn chế tối đa sảy ra những vụ tai nạn giao thông kinh hoàng gây thương vong hoặc chết người không đáng có.

3. Khúc xạ kế đo độ rượu

Máy đo độ rượu hay khúc xạ kế là thiết bị điện tử cầm tay, thiết kế nhỏ gọn dùng để đo chính xác tuyệt đối độ rượu trong dung dịch. Máy được tích hợp tính năng điều chỉnh nhiệt độ do ảnh hưởng của môi trường nên kết quả đưa ra luôn đảm bảo độ chính xác đáng tin cậy.

♦ Đặc điểm của khúc xạ kế đo độ rượu:
- Là dòng khúc xạ kế đo độ cồn của Total Meter có thiết kế nhỏ gọn, tiện lợi và rất dễ sử dụng.
- Thân máy được làm bằng Nhôm bền, chắc và nhẹ.
- Máy hỗ trợ tính năng tự động điều chỉnh nhiệt độ do ảnh hưởng của môi trường giúp đảm bảo độ chính xác của kết quả đo.
- Máy không sử dùng pin, không tiêu thụ điện năng, có độ bền rất cao.

►Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng máy đo độ ngọt 
                       Hướng dẫn hiệu chuẩn khúc xạ kế dạng cơ chi tiết
                       Hướng dẫn kiểm tra độ Brix bằng khúc xạ kế